:: ความจริง 7 อย่างเกี่ยวกับอิมามบุคอรีย์ ::
เราจะรู้สึกอย่างไรนะ? ถ้าชื่อของเราถูกเอ่ยถึงโดยบรรดาผู้รู้ นักวิชาการ และอุมมะฮฺอิสลามหลายสิบล้านชีวิต แถมยังถูกพูดถึงเพราะคุณูปการและความดีงามที่ได้ทำไว้ เป็นมรดกตกทอดที่สร้างประโยชน์แก่ผู้คนรุ่นหลัง
นี่คืออิมามบุคอรีย์ ที่เกิดเมื่อวันที่ 13 เชาวาล ปี ฮ.ศ. 194 ท่านเขียนหนังสือที่มีคุณภาพไว้หลายเล่ม เล่มที่ยอดเยี่ยมและโด่งดังที่สุดคือ “เศาะฮีหฺ อัลบุคอรีย์” หรือชื่อเต็มว่า “อัลญามิอฺ อัศเศาะฮีหฺ อัลมุสนัด อัลมุคตะศ็อร มิน อุมูริเราะสูลิลลาฮฺ วะสุนะนิฮิ วะอัยยามิฮิ” เป็นหนังสือที่ใช้เวลาเขียนนานหลายปี และสร้างประโยชน์แก่ผู้คนมาแล้วกว่า 1 พันปี
เราจะทำความรู้จักกับอิมามบุคอรีย์ให้มากขึ้น ด้วยความจริง 7 อย่างเกี่ยวกับตัวท่าน ที่จะทำให้ทุกคนได้พบกับความมหัศจรรย์และแรงบันดาลใจ และยกให้ท่านเป็น 1 ในแบบอย่างชีวิตของพวกเรา อินชาอัลลอฮฺ
1. อิมามบุคอรีย์ไม่ใช่ชาวอาหรับ ท่านเกิดที่เมืองบุคอรอ ประเทศอุซเบกิสถาน (ในปัจจุบัน)
ท่านเกิดในสังคมแห่งวิชาการและการเรียนรู้ เอเชียกลางในยุคกลางนั้นถือเป็นศูนย์กลางทางวิชาการที่ให้กำเนิดบรรดาผู้รู้หะดีษหลายท่าน ไม่ใช่แค่อิมามบุคอรีย์เท่านั้น อิมามมุสลิม ติรมิซีย์ อิบนุมาญะฮฺ และอบูดาวูด ล้วนเป็นอุละมาอ์ที่ยิ่งใหญ่ที่มาจากเอเชียกลางทั้งสิ้น
เยาวชนมุสลิมไทยในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อย่างพวกเราก็สามารถเป็นผู้รู้ที่ยิ่งใหญ่ได้เช่นกัน หากได้เลียนแบบชีวิตของอิมามบุคอรีย์และเจริญรอยตามสุนนะฮฺของท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุ อะลัยฮิ วะสัลลัม อินชาอัลลอฮฺ
2. ครูคนแรกของอิมามบุคอรีย์คือ คุณแม่
ในหนังสือ “ฟัตหุลบารีย์” ของอิมามอิบนุหะญัร มีเล่าว่า อิมามบุคอรีย์ได้รับการเลี้ยงดูอย่างดีจากคุณแม่ เธอมอบความรักและความใส่ใจ เป็นแรงบันดาลใจและเป็นผู้สนับสนุนการเรียนรู้คนสำคัญของลูกชาย รู้หรือไม่ว่าอิมามบุคอรีย์เคยตาบอดตอนเป็นเด็ก แต่ด้วยความเมตตาของอัลลอฮฺและดุอาอ์มุสตะญาบของคุณแม่ที่ศอลิหะฮฺ ดวงตาของท่านจึงกลับมาใช้งานได้ตามปกติ คุณแม่ของอิมามบุคอรีย์ฝันว่าได้พบกับนบีอิบรอฮีม ท่านพูดกับเธอว่า “อัลลอฮฺได้คืนการมองเห็นให้กับลูกชายของเธอแล้ว เนื่องจากการร้องไห้และดุอาอ์ที่มากมายของเธอ”
คุณแม่และดุอาอ์ของท่าน คือหนึ่งในกุญแจไขความสำเร็จของลูกทุกคน
3. ท่องจำกุรอานได้ทั้งเล่มตั้งแต่เด็ก และเริ่มท่องจำหะดีษตอนอายุ 10 ขวบ
ไม่เพียงเท่านั้น อิมามบุคอรีย์ในช่วงวัยรุ่นยังมุ่งมั่นศึกษาและท่องจำตำราสำคัญ ๆ ด้านนิติศาสตร์อิสลาม รวมไปถึงหนังสือของอิมามอิบนุลมุบาร็อกและอิมามวะกีอฺ บินญัรรอหฺด้วย ตอนอายุ 16 ปี ท่านได้แสดงอัจฉริยภาพให้ทุกคนประจักษ์ด้วยความจำที่แม่นยำ ท่านท่องจำทั้งหะดีษเศาะฮีหฺและเฎาะอีฟ ตลอดจนสายรายงานต่าง ๆ และประวัติของบรรดานักรายงานหะดีษด้วย อิมามบุคอรีย์ในช่วงวัยรุ่นจดจำหะดีษได้ถึง 70,000 หะดีษ พร้อมประวัติของนักรายงานแต่ละคน
นี่คือศักยภาพของคนเราในตอนที่ยังเป็นเด็กและเยาวชน ต้องใช้เวลาและโอกาสในช่วงวัยนี้ให้ดีที่สุด
4. อิมามบุคอรีย์เขียนหนังสือเล่มแรกตอนอายุ 18 ปี
หนังสือเล่มแรกของอิมามบุคอรีย์คือ “ตารีค อัลกะบีร” เป็นหนังสือสำคัญที่จำแนกบรรดานักรายงานหะดีษตามระดับความแข็งแรงของสายรายงาน ท่านบรรจุรายชื่อและประวัติของนักรายงานหะดีษกว่า 40,000 คน ทั้งผู้ชายและผู้หญิง และทั้งคนที่เชื่อถือได้และคนที่รายงานของเขาไม่ถูกยอมรับด้วย ลองนึกภาพว่า ตอนนั้นท่านอายุเพียง 18 ปีเท่านั้น
คำถามสำคัญที่เยาวชนมุสลิมทุกคนต้องถามตัวเองคือ ตอนอายุ 18 ปี เรากำลังทำอะไร?
5. เดินทางไปยังเมืองต่าง ๆ เพื่อรวบรวมหะดีษ
ตั้งแต่อายุ 16 ปี อิมามบุคอรีย์ก็เริ่มเดินทางไปยังเมืองต่าง ๆ ในหลายภูมิภาคเพื่อรวบรวมหะดีษเศาะฮีหฺ ตัวอย่างเมืองที่ท่านเดินทางไป ได้แก่ เมืองมัรวา, บัลกฺ, ร็อยยฺ, หัรรอน, นัยซาบูร, มักกะฮฺ, มะดีนะฮฺ, แบกแดด, วาสิฏ, กูฟะฮฺ, บัศเราะฮฺ, ดะมัสกัส, หัมศฺ, ก็อยสารียะฮฺ และอียิปต์ พูดง่าย ๆ คือคิดเป็นเศษหนึ่งส่วนสามของทวีปเอเชียและแอฟริกาเหนือ การเดินทางไกลนานหลายปีนี่เองที่เป็นที่มาของหนังสือ “เศาะฮีหฺ อัลบุคอรีย์” ของท่าน
ปัจจุบันนี้ใคร ๆ ก็เดินทางไปต่างประเทศกันเป็นว่าเล่น บางคนเดินทางไปทั่วโลกแล้วด้วยซ้ำ แต่เป้าหมายของการเดินทางต่างหากที่สำคัญ เพื่อสนุกกับการท่องเที่ยว? เพื่อผลกำไรทางธุรกิจ? หรือเพื่ออะไรที่ยิ่งใหญ่กว่านั้น?!
6. “เศาะฮีหฺ อัลบุคอรีย์” หนังสือเล่มสำคัญที่สุดของท่าน
อิมามบุคอรีย์เดินทางไปทั่วแผ่นดินในอาณาจักรอิสลาม (คิลาฟะฮฺอับบาสียะฮฺ) และใช้เวลากว่า 16 ปีในการเขียนหนังสือเล่มนี้ ท่านใช้เวลานานในการคัดเลือกหะดีษที่เศาะฮีหฺจำนวน 7,397 บทจากสายรายงานต่าง ๆ กว่า 600,000 รายงานจากความจำของท่านเอง ทุกครั้งที่จะเขียนหะดีษลงไปในแต่ละบท ท่านจะบรรจงอาบน้ำละหมาดและละหมาดสุนนะฮฺ 2 ร็อกอะฮฺอย่างสงบ และด้วยเงื่อนไขที่รัดกุมมาก ทำให้หนังสือเล่มนี้ถูกยอมรับว่าเป็นหนังสือที่เศาะฮีหฺที่สุดรองจากอัลกุรอาน
เรียกได้ว่านี่คือ “โครงการแห่งชีวิต” ของอิมามบุคอรีย์เลยก็ว่าได้ คือโครงการที่เราจะทำไว้เพื่อเป็นมรดกที่ล้ำค่าและเป็นตำนานฝากไว้ให้กับคนรุ่นหลัง
7. อิมามบุคอรีย์ศึกษากับครู 1,000 คน
อิมามอิบนุอะสากิรได้รายงานไว้ในหนังสือ “ตารีค ดิมัชกฺ” ของท่านว่า อิมามบุคอรีย์กล่าวว่า “ฉันบันทึกความรู้มาจากครู 1,000 คน และฉันสามารถระบุสายรายงานของทุกหะดีษได้” ใน “ฟัตหุล บารีย์” อิมามอิบนุหะญัรก็รายงานว่า อิมามบุคอรีย์มีครูทั้งสิ้น 1,080 คน และเขาจดจำทุกหะดีษได้อย่างถูกต้องพร้อมสายรายงานของมัน
ครูของอิมามบุคอรีย์ ได้แก่ อิมามอะหฺหมัด บินฮัมบัล, อลี บินอัลมะดีนีย์, อิสหาก บินเราะฮะวัยฮฺ และยะหฺยา บินมะอีน เป็นต้น ส่วนลูกศิษย์ของท่านนั้นมีจำนวนนับไม่ถ้วน
———————
อ้างอิง
1. ตารีค ดิมัชกฺ โดย อิบนุอะสากิร
2. ฟัตหุล บารีย์ โดย อิบนุหะญัร
3. อัลวาฟีย์ ฟิลวะฟะยาต โดย เศาะลาหุดดีน อัศศ็อฟฟาต
4. สิยัร อะอฺลาม อันนุบะลาอ์ โดย อัซซะฮะบีย์
