حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَلَامٍ قَالَ : أَخْبَرَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ عَنْ الْأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ قَالَ : كُنْتُ جَالِسًا مَعَ عَبْدِ اللَّهِ وَأَبِي مُوسَى الْأَشْعَرِيِّ، فَقَالَ لَهُ أَبُو مُوسَى : لَوْ أَنَّ رَجُلًا أَجْنَبَ فَلَمْ يَجِدْ الْمَاءَ شَهْرًا أَمَا كَانَ يَتَيَمَّمُ وَيُصَلِّي فَكَيْفَ تَصْنَعُونَ بِهَذِهِ الْآيَةِ فِي سُورَةِ الْمَائِدَةِ { فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا } ؟، فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ : لَوْ رُخِّصَ لَهُمْ فِي هَذَا لَأَوْشَكُوا إِذَا بَرَدَ عَلَيْهِمْ الْمَاءُ أَنْ يَتَيَمَّمُوا الصَّعِيدَ،
قُلْتُ : وَإِنَّمَا كَرِهْتُمْ هَذَا لِذَا؟، قَالَ : نَعَمْ، فَقَالَ أَبُو مُوسَى : أَلَمْ تَسْمَعْ قَوْلَ عَمَّارٍ لِعُمَرَ : بَعَثَنِي رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي حَاجَةٍ فَأَجْنَبْتُ فَلَمْ أَجِد الْمَاءَ، فَتَمَرَّغْتُ فِي الصَّعِيدِ كَمَا تَمَرَّغُ الدَّابَّةُ، فَذَكَرْتُ ذَلِكَ لِلنَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ { إِنَّمَا كَانَ يَكْفِيكَ أَنْ تَصْنَعَ هَكَذَا } فَضَرَبَ بِكَفِّهِ ضَرْبَةً عَلَى الْأَرْضِ ثُمَّ نَفَضَهَا، ثُمَّ مَسَحَ بِهِمَا ظَهْرَ كَفِّهِ بِشِمَالِهِ أَوْ ظَهْرَ شِمَالِهِ بِكَفِّهِ، ثُمَّ مَسَحَ بِهِمَا وَجْهَهُ، فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ : أَفَلَمْ تَرَ عُمَرَ لَمْ يَقْنَعْ بِقَوْلِ عَمَّار
وَزَادَ يَعْلَى عَنْ الْأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ : كُنْتُ مَعَ عَبْدِ اللَّهِ وَأَبِي مُوسَى، فَقَالَ أَبُو مُوسَى : أَلَمْ تَسْمَعْ قَوْلَ عَمَّارٍ لِعُمَرَ، إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بَعَثَنِي أَنَا وَأَنْتَ فَأَجْنَبْتُ فَتَمَعَّكْتُ بِالصَّعِيدِ، فَأَتَيْنَا رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَخْبَرْنَاهُ، فَقَالَ { إِنَّمَا كَانَ يَكْفِيكَ هَكَذَا } وَمَسَحَ وَجْهَهُ وَكَفَّيْهِ وَاحِدَةً
มุฮัมหมัด บินสลาม ได้รายงานแก่พวกเราโดยกล่าวว่า อบูมุอาวิยะฮฺได้บอกเล่าแก่พวกเรา จากอัลอะอฺมัช จากชะกีกกล่าวว่า : ฉันเคยนั่งอยู่กับท่านอับดุลลอฮฺและท่านอบูมูซา อัลอัชอะรีย์ แล้วท่านอบูมูซาก็ได้กล่าวกับท่านอับดุลลอฮฺว่า “ถ้าคน ๆ หนึ่งมีญะนาบะฮฺ แล้วเขาไม่เจอน้ำเลย 1 เดือน เขาสามารถทำตะยัมมุมและละหมาดได้ไหม? แล้วท่านจะทำอย่างไรกับอายะฮฺนี้ (คือ อายะฮฺที่ 6) ในสูเราะฮฺอัลมาอิดะฮฺ (ซึ่งระบุว่า) ‘แล้วพวกเจ้าไม่พบน้ำ ก็จงตะยัมมุมกับดินที่ดี’ ?” ท่านอับดุลลอฮฺตอบว่า “หากพวกเขาได้รับการผ่อนปรนในเรื่องนี้ เกรงว่าเมื่อพวกเขารู้สึกหนาวเย็นกับน้ำ พวกเขาก็จะหันทำตะยัมุมกับดินที่ดี”
ฉัน (ชะกีก) กล่าวว่า : พวกท่านไม่ชอบสิ่งนี้ด้วยเหตุนี้หรือ? ท่านอับดุลลอฮฺตอบว่า “ใช่แล้ว” แล้วท่านอบูมูซาก็กล่าวว่า “ท่านไม่ได้ยินคำพูดของท่านอัมมารที่กล่าวกับท่านอุมัรหรือ? (ว่า) : ท่านเราะสูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮุ อะลัยฮิ วะสัลลัม ได้ส่งฉันไปในภารกิจหนึ่ง แล้วฉันก็มีญะนาบะฮฺ แต่ฉันไม่เจอน้ำ ฉันจึงกลิ้งกับดินเหมือนสัตว์ที่กลิ้งไปมา แล้วฉันก็บอกเรื่องดังกล่าวกับท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุ อะลัยฮิ วะสัลลัม ท่านก็กล่าวว่า ‘ความจริงแล้ว ท่านทำแบบนี้ก็เพียงพอแล้ว’ แล้วท่านก็ตบมือลงบนพื้นดิน 1 ครั้ง แล้วสะบัดมัน จากนั้นท่านก็ใช้ฝ่ามือทั้งสองลูบบนหลังมือโดยเริ่มจากซ้าย หรือลูบหลังมือซ้ายด้วยมือของท่าน แล้วหลังจากนั้นท่านก็ใช้มือทั้งสองลูบใบหน้าของท่าน” ท่านอับดุลลอฮฺก็กล่าวว่า “ท่านไม่เห็นหรือว่าท่านอุมัรไม่ได้เห็นด้วยกับคำพูดของท่านอัมมาร?”
และยะอฺลาได้เพิ่มเติม จากอัลอะอฺมัช จากชะกีก ว่า : ฉันเคยอยู่กับท่านอับดุลลอฮฺและท่านอบูมูซา แล้วท่านอบูมูซาก็กล่าวกับท่านอับดุลลอฮฺว่า “ท่านไม่ได้ฟังคำพูดที่ท่านอัมมารกล่าวกับท่านอุมัรหรือ? ว่า ท่านเราะสูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮุ อะลัยฮิ วะสัลลัม ได้ส่งฉันกับท่านไป แล้วฉันก็มีญะนาบะฮฺ ฉันจึงลงไปกลิ้งกับดิน แล้วเราก็ได้ไปหาท่านเราะสูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮุ อะลัยฮิ วะสัลลัม แล้วเล่าเรื่องดังกล่าวกับท่าน ท่านก็กล่าวว่า ‘ความจริงแล้ว ท่านทำแบบนี้ก็พอแล้ว’ และท่านเราะสูล (ตบมือไปที่ดินแล้ว) ลูบใบหน้าและฝ่ามือของท่าน 1 ครั้ง”
